II wojna światowa w Tomaszowie Mazowieckim. Tak wyglądało miasto w latach 1939-1945. Archiwalne ZDJĘCIA

II wojna światowa – największa wojna w dziejach, zaliczana do wojen totalnych, trwająca od 1 września 1939 roku do 2 września 1945 roku. Walki toczyły się głównie w Europie, Azji oraz Afryce i na wszystkich oceanach, choć miała także epizody w Arktyce i Ameryce Północnej. Oprócz państw Europy, ich kolonii i państw Azji brały w niej udział także państwa obu Ameryk.

W wojnie uczestniczyło 1,7 miliarda ludzi, w tym 110 milionów ludzi z bronią. Zginęły w niej dziesiątki milionów osób; według różnych szacunków od 50 do 78 milionów. Rekordowe liczby to skutek między innymi ludobójstw, przede wszystkim holokaustu, pochłaniających miliony ludzkich istnień.

8 maja obchodzimy 78. rocznicę zakończenia II wojny światowej, która zakończyła się wejściem w życie aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec, 8 maja 1945 roku o 22.30 czasu środkowo-europejskiego. Działania wojenne zostały przerwane o godzinie 23.01. Kapitulacja III Rzeszy oznaczała oficjalny koniec wojny w Europie, nadal jednak toczyły się walki z Japonią. Dopiero jej kapitulacja 2 września 1945 roku definitywnie zakończyła II wojnę światową.

Dla wielu państw klęska Niemiec nie oznaczała, niestety, odzyskania wolności. Dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej, także dla Polski, koniec II wojny światowej był początkiem sowieckiego zniewolenia.

18 stycznia 1945 roku wojska radzieckie dotarły nad Pilicę w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego, forsując po zaciętych, wielogodzinnych walkach zamarzniętą rzekę i zmuszając Niemców do wycofania się na zachód.

Gdy we wczesnych godzinach rannych 18 stycznia zwiad radziecki dotarł do brzegów Pilicy koło Tomaszowa, Niemcy wysadzili w powietrze wszystkie mosty drogowe w Tomaszowie oraz w Spale i Sulejowie. Wskutek silnego oporu Niemców wojska radzieckie nie zdołały sforsować Pilicy z marszu. Radzieckie czołgi wraz z fizylierami dotarły do dworca kolejowego, gdzie po zorganizowaniu obrony okrężnej, przez 6 godzin odpierały ataki przeważających sił wroga, aż do nadejścia głównych sił.

Na przedpolach Tomaszowa i w samym mieście zginęło, według źródeł radzieckich, około 20 tys. żołnierzy niemieckich oraz własowców i ponad 200 żołnierzy radzieckich. Oprócz tysięcy zwłok nad Pilicą i w samej rzece pozostały setki zniszczonych czy uszkodzonych niemieckich pojazdów.

A jak wyglądał Tomaszów Mazowiecki w tych tragicznych czasach? Zobaczcie w galerii.