Alfabet Tomaszowski: Dziś litera U jak Utrata i dobra ujezdzkie

U jak Ujazd, dobra ujezdzkie. Ziemie te stały się podstawą fortuny rodziny Ostrowskich, która założyła Tomaszów. W ich skład wchodziło miasteczko Ujazd oraz wsie: Tobiasze, Skrzynki, Przesiadłów, Ojrzanów, Sangrodz, Niebrów, Kuczołów, Łagiewniki, Brzustów, Zawada oraz młyn Ruda. Pierwotnie należały one od teściowej Tomasza Ostrowskiego - Ludwiki z Denhofów. Zapłacił za nie 380 000 zł. Do dóbr ujezdzkich Tomasz dokupił wsie: Starzyce, Cekanów i Lipianki, a w 1799 roku także Żelechlin i Żelechlinek w powiecie rawskim. Nad rzeką Wolbórką, przy leśnym dukcie wiodącym od Brzustówki do Starzyc i Niebrowa Ostrowski postawił piec do topienia surówki. Tak narodziła się osada Kuźnice Tomaszowskie, a z niej Tomaszów. Ujazd powstał zaś w XIII wieku.

Termin ujazd pierwotnie oznaczał objazd sądowy, przeprowadzany w celu ustalenia granic lub też znak wyznaczający granicę. Ujazd to też podmiejska przestrzeń znajdująca się zwykle nad rzeką.

U jak Utrata, czyli dzielnica Tomaszowa, leżąca nad Niebieskimi Źródłami (jest tam ulica o tej nazwie). W połowie XVIII wieku stał tam młyn wodny i karczma. Traciło się tam dużo pieniędzy na trunki, stąd nazwa całej dzielnicy - Utrata. Młyn dotrwał do II wojny światowej. Jak napisano w "Przyjaciółce" (3. X. 1965 r. ), los nie był dla Utraty łaskawy. "Kiedyś osiedle należało administracyjnie do województwa kieleckiego. Położone na samym skraju województwa, nie zachęcało władz ani do odwiedzin, ani do nakładów finansowych. Kiedy jednak w tym miejscu postanowiono założyć rezerwat przyrody, przylegający do Pilicy, a więc i do Tomaszowa Mazowieckiego - również Utratę włączono do tego miasta". Mieszkańcy mieli nadzieję, że dzięki temu dostaną… prąd. Tymczasem nie doczekali się go jeszcze w roku wydania gazety - 1965. Prąd był za to w pobliskim Ludwikowie.