Arkady: Od rzeźników po kolebkę kultury

Historia Arkad rozpoczęła się wraz z powstaniem Tomaszowa, jest więc to jeden z najstarszych budynków w mieście i do jego powstania przyczynił się sam hrabia Antoni Ostrowski, który uwzględnił je w opracowanym przez siebie planie przestrzennym miasta.
Budowano je w latach 1830-1837 lub jak podają inne źródła w latach 1837-38 z przeznaczeniem na jatki rzeźniczo-piekarnicze. Funkcje handlowe spełniały przez 130 lat.

Jatki stanęły na krótkiej, bo zaledwie 80- metrowej ulicy Marcepanowej (obecnie ul. Rzeźnicza 4) i umieszczono w nich małe sklepiki i magazyny dla rzeźników i piekarzy. Sprzedawano w nich najtańsze mięso, a pod koniec istnienia także inne produkty, takie jak warzywa i owoce.
- W ostatniej jatce można było kupić koninę - mówi Dorota Sobańska. Dużą popularnością w latach 60- tych cieszyła się również czynna tam cukiernia pani Schabowej, która oferowała pyszne ciastka z kremem i winogronami. - Mieściła się w środkowej jatce - dodaje Sobańska.

Popularne Arkady to budowla o stylu późnego klasycyzmu o drewnianych stropach ze ścianami z kamienia wapiennego. Wyjątek stanowią tylko ścianki działowe w części południowej i łuki wewnętrzne, zbudowane z cegły. Powstały na planie wydłużonego prostokąta. Wzdłuż budynku od zachodniej strony przylega arkadowa galeria. Arkad, wspartych na filarach jest dziesięć, a pomiędzy nimi palistry, zakończone profilowanymi odcinakami gzymsu.

Przeznaczenie jatek zmieniło się w latach 1970-1971, gdy przy pomocy wojewódzkiego konserwatora zabytków z Łodzi Mieczysława Pracuty, zaniedbany lokal adaptowano na działalność kulturalną. Na potrzeby "Galerii pod Arkadami" wyburzono wówczas ściany, dzielące wnętrze na dziesięć pomieszczeń oraz dołączono w północnej części ścianki, tworząc pomieszczenie socjalne. Poza tym wymieniono tynki i pokrycie dachu.

Pierwszym opiekunem galerii było tomaszowskie muzeum, a następnie Wydział Kultury Urzędu Miasta. Jatki stały się miejscem wystaw malarstwa, grafiki i fotografii artystycznej oraz spotkań z aktorami, ludźmi nauki, podróżnikami i literatami. Często wyświetlano także filmy połączono z dyskusjami z ich twórcami.