Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Wczoraj i dziś: Lubochnia królów i wojsk

Joanna Dębiec
Wejście oddziałów  niemieckich do Lubochni w 1939 roku ze zbiorów Juliusza Szymańskiego
Wejście oddziałów niemieckich do Lubochni w 1939 roku ze zbiorów Juliusza Szymańskiego Joanna Dębiec
Pierwsze historyczne informacje o Lubochni pochodzą z 1111 roku. Wtedy to Bolesław Krzywousty ufundował tam kościół. Parafia obchodzi więc swoje 900-lecie!

Tomaszów liczy sobie zaledwie 181 lat, jego najstarsze dzielnice, czyli Białobrzegi i Brzustówka, już przeszło 600, a oddalona o 10 kilometrów Lubochnia aż 900! Ten imponujący wynik jest powodem do dumy i świętowania. Już w poniedziałek 15 sierpnia w miejscowości odbędzie się uroczysty odpust.

O tym, że to nie żarty i parafia w Lubochni rzeczywiście liczy sobie dziewięć wieków świadczą źródła pisane. Niepisane zaś, takie jak odkryta ceramika, świadczą, że życie toczyło się tam znacznie wcześniej. Naczynia odnalezione przez archeologów pochodzą z okresu pomiędzy VIII a XIII wiekiem. Wcześniej tzn. około 5 tysiąclecia przed naszą erą, jak w "50 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Lubochni" pisał Włodzimierz Rudź, gościła na tych ziemiach wędrowna grupa, zapewne łowców, która pozostawiła po sobie ślady w postaci resztek krzemienia pasiastego z Krzemionek Opatowskich. Używano go do robienia narzędzi. Wróćmy jednak do parafii. O tym, że ufundował ją Bolesław Krzywousty w XII w., podawano już w "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" z 1884 r. Etnograf Jan Piotr Dekowski określa zaś dokładną datę tej fundacji - 1111 r. Wzniesienie kościoła w zaledwie 115 lat od przyjęcia przez Polskę chrześcijaństwa może świadczyć o tym, iż osada pełniła jakąś ważną rolę lub była po prostu dużym skupiskiem ludności. Na pewno do szybkiego rozwoju wsi przyczyniło się jej położenie nad istotnymi szlakami handlowymi.

Pierwszy kościół, który stanął w miejscowości, był drewniany. Oczywiście nie przetrwał do naszych czasów. W jego miejscu musiały powstawać nowe. W XVII w. wzniesiono budowlę murowaną. Obecny kościół datuje się zaś na lata 1914-192o r. Zaprojektował go architekt Józef Dziekański przy udziale inżyniera Zdzisława Mączeńskiego. Jest to świątynia w stylu neobarokowym. Jak czytamy w "Katalogu zabytków sztuki w Polsce" pod redakcją Jerzego Łozińskiego (1954), ze starego kościoła została murowana zakrystia i skarbczyk. Świątynię, 25 maja 1922 roku, konsekrował biskup Stanisław Gall. Kościół posiada sklepienie tzw. "kryształowe", należące do rzadkości w tego rodzaju budowlach. Na uwagę zasługują w nim m.in. obrazy Matki Boskiej Różańcowej i św. Michała oraz dzwonnica w stylu gdańskim z 1538 r.

Lubochnia związana jest nie tylko z królem Bolesławem Krzywoustym, ale także z Kazimierzem Wielkim, który prawdopodobnie wraz z wybudowaniem zamku w Inowłodzu rozkazał też postawić rezydencję królewską w Lubochni. Z informacji podanych przez Jana Długosza, odnoszących się do pierwszej poł. XV w., wynika, iż dwór królewski i rozległy folwark były już wtedy dobrze zagospodarowane. Odpoczywali tam polscy monarchowie w czasie swoich podróży. Jeszcze większego znaczenia nabrała po przeniesieniu stolicy do Warszawy. Według opisu z drugiej poł. XVII w. dwór składał się z gmachów z izbami stołowymi i pokojowymi, browarem, suszarnią słodu, altankami, gankami, kuchniami i spiżarniami. Opis z XVIII w. mówi zaś, że pałac miał dwie kondygnacje, a wiodącą do niego bramę ozdobiono orłami z herbami saskimi.

Jakby ciekawostek było nam mało, zajrzyjmy do książki "600-lecie marszu wojsk Jagiełły na Grunwald 1410-2010" Krystyny Wieczorek. Dowiadujemy się z niej, że w Lubochni"popasały wojska Władysława Jagiełły w drodze na Wielką Wojnę z Krzyżakami". Autorka potwierdza, że odpoczywał tam też Stefan Batory oraz August III Sas. Możnych gości było więcej. W e wrześniu 1884r. na polowaniu w lasach lubocheńskich przebywał sam car Aleksander III. Zatrzymał się w nadleśnictwie w Lubochenku - Członkowie jego świty spali zaś u chłopów w Lubochni - mówi Andrzej Kobalczyk ze Skansenu Rzeki Pilicy.

Wczesną jesienią 1655 r. przez Lubochnię pędziły, bijące Szwedów, wojska Stefana Czarnieckiego, a w 1809 r. bawił tam gen.Henryk Dąbrowski. XIX wiek był dla miejscowości trudny. Ludność nie tylko witała polskie i obce wojska, ale też zmagała się epidemiami ospy i cholery. Lubochnia była też areną walk powstania styczniowego. 6 lutego 1863 r. właśnie pod tą miejscowością oddział Antoniego Jeziorańskiego stoczył zwycięską bitwę z Rosjanami. W lasy lubocheńskie przymaszerowały też słynne "Dzieci Warszawy" gen. Ludwika Żychlińskiego. Ślady niepodległościowego zrywu znaleźć można w Lubochni nawet dziś. Na miejscowym cmentarzu znajduje się bowiem mogiła powstańców. Spoczywa tam też, pochowana w 1867 r., Karolina Augusta Bogusławska, żona twórcy polskiego teatru - Wojciecha Bogusławskiego.

Nie można zapomnieć o Ochotniczej Straży Pożarnej w Lubochni, założonej w 1911 r. Wielkim wydarzeniem dla całej wsi było wybudowanie w 1928 r. remizy. Strażacy nie tylko walczyli z ogniem, ale też dawali przykład w trudnych czasach okupacji . Służyli w partyzantce, działali w wywiadzie i akcjach sabotażowych. Dzięki ich meldunkom sporządzano szkice bunkrów w Konewce.

Jesienią 1939 r., nadleśnictwo Lubochnia było miejscem postoju 13 Dywizji Piechoty z armii "Prusy", broniącej Tomaszowa. O świcie 7 września niemiecka artyleria otworzyła ogień na Lubochnię. Już o godz. 10 4 Dywizja Pancerna miała ją w swoich rękach. Jak czytamy w książce "Wojenna Spała" Marii i Juliusza Szymańskich, zabezpieczający 13 DP, I Batalion 45 Pułku Piechoty, zniszczył w Lubochni aż osiem czołgów wroga. Droga na Warszawę i tak stała jednak otworem... Lubochnia nie uległa dużym zniszczeniom i do dziś przyciąga średniowieczną magią...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na tomaszowmazowiecki.naszemiasto.pl Nasze Miasto