Minęło 111 lat od powstania Wistomu w Tomaszowie Maz. WISTOM na archiwalnych zdjęciach!

W 1910 roku, dokładnie 111 lat temu, przemysłowcy Stanisław Salomon Landau, Aleksander i Feliks Landsbergowie, Henryk Majmon oraz prokurent łódzkiej filii Banku Wawelberga zarejestrowali spółkę kapitałową „Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiu”. Rok wcześniej, w 1909 carskie Ministerstwo Przemysłu wydało pozwolenie na budowę fabryki sztucznego jedwabiu w osadzie Wilanów koło Tomaszowa.

Oficjalne uruchomienie produkcji miało miejsce 1 maja 1912 r., pierwszym dyrektorem zarządzającym był inż. Feliks Wiślicki, a dyrektorem technicznym inż. Michał Hertz. W ciągu pierwszych dwóch lat działalności ilość wyprodukowanego materiału wzrosła z 50 do 800 kg dziennie, a zatrudnienie z 530 do 1090.

W 1927 fabryka zatrudniała 5400 pracowników, 120 majstrów i urzędników oraz 20 inżynierów oraz posiadała własny skład towarów w Łodzi przy ulicy Dzielnej 50 oraz przedstawicielstwo handlowe w Warszawie przy ulicy Wilczej 9a. W 1933 teren fabryki obejmował 125 ha, dwa lata później powstała linia produkcyjna do wytwarzania dwusiarczku węgla, który pozwalał na produkcję wiskozy. Rozpoczęto wówczas produkcję Tomofanu (rodzaj celofanu - folii barwionej i bezbarwnej, dla którego stworzono zastrzeżoną nazwę stosowaną dla produktów z Tomaszowa Mazowieckiego) oraz Textry (włókna cięte typu bawełnianego), Argony (włókna cięte typu wełnianego) i Lintexu (włókna cięte typu lnianego).

Po II wojnie światowej produkcję wznowiono w drugiej połowie 1945 roku, rok później zakład oficjalnie upaństwowiono. W 1950 produkcja osiągnęła poziom, który fabryka osiągała w 1938. Od lat 50. był to największy zakład przemysłowy w Tomaszowie Mazowieckim zajmujący powierzchnię ok. 150 ha (większą część osiedla Wilanów), który zatrudniał w szczytowym momencie ponad 11-tysięcy pracowników. Istniało nawet powiedzenie "W każdym domu ktoś z Wistomu". Wybudowany w 1959 105-metrowy komin sprawił, że opary powstające przy produkcji tomofanu zaczęły być wyrzucane ponad obszar fabryki.

Do 1979 w dużej części miasta odczuwalny był powstający przy wytwarzaniu dwusiarczku węgla charakterystyczny nieprzyjemny zapach, a pracownicy zatrudnieni przy procesie produkcyjnym byli narażeni na utratę zdrowia. Mimo tych czynników chętnych do pracy przyciągała bogata oferta socjalna, zakład gwarantował pracę, posiadał żłobki i przedszkola, a także Dom Kultury „Chemik”. Ukazywała się gazeta zakładowa „Włókna sztuczne”. Wistom miał ogromny wpływ na rozwój miasta, na potrzeby pracowników powstawały osiedla mieszkaniowe (m.in. Niebrów), uruchomiono komunikację miejską. Skutkiem ubocznym był wysoce szkodliwy wpływ na środowisko naturalne, proces produkcyjny uwalniał do atmosfery dwusiarczek węgla.

Od 1994 przedsiębiorstwo było spółką akcyjną Skarbu Państwa. Niestety lata 90. przyniosły jego upadek. Dokładnie 1 października 1997 sąd ogłosił upadłość zakładów, które były największym pracodawcom w historii Tomaszowa. Świetność tych terenów miał przywrócić Tajwańczyk, Cheng Meng Song, któremu syndyk sprzedał działki. Niestety przepadł jak kamień w wodę, a zakłady zaczęły popadać w ruinę. Dziś teren stopniowo zasiedlany jest przez nowe firmy, a miasto rozpoczyna budowę drogi przez tereny Wistomu łączącej ulice Spalską z Piaskową, która pozwoli uporządkować miejsce i uczynić go bardziej atrakcyjnym dla inwestorów.

Zobaczcie nasze inne galerie dotyczące Wistomu w Tomaszowie: