Kościoły w Tomaszowie Mazowieckim i powiecie tomaszowskim [STARE ZDJĘCIA]

Prezentowana galeria zdjęć dotyczy obiektów bardzo charakterystycznych, trwale zakorzenionych w krajobrazie Tomaszowa Mazowieckiego i jego okolic. Wokół niektórych z nich przekształcało się otoczenie. Inne zmieniały swoją lokalizację. Zamieszczone na wystawie fotografie pochodzą między innymi z zasobu Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim Oddział w Tomaszowie Mazowieckim.

Początkiem cyfrowego szlaku naszej wyprawy są dwie fotografie architektonicznej i historycznej wizytówki naszego regionu – kościoła św. Idziego w Inowłodzu. Romańska świątynia z jedenastowieczną metryką ukazana jest na zdjęciach wykonanych w latach 1968-1969. Obecnie jest to kościół filialny Parafii Rzymskokatolickiej Świętego Michała Archanioła w Inowłodzu. Kolejne trzy wizerunki pozwalają nie tylko na podróż w czasie lecz również w przestrzeni. Dwie fotografie i karta pocztowa ukazują drewniany kościół św. Wacława. Wybudowany w 1781 r. we wsi Tobiasze, został przeniesiony do Tomaszowa Mazowieckiego w 1825 r. na działkę przy ul. Wieczność (obecnie ul. J. Słowackiego), stając się pierwszą rzymskokatolicką świątynią w mieście. Następnie pełnił funkcję kościoła filialnego, a później garnizonowego. W 1988 r. kościół ten ponownie zmienił swoją dyslokację – został przeniesiony do podtomaszowskiej wsi Tresta. Obecnie poświęcony jest św. Mikołajowi.

Kolejny prezentowany na wystawie wizerunek, ukazuje widok na centrum Tomaszowa Mazowieckiego z przełomu XIX i XX wieku – obecny Plac Tadeusza Kościuszki. Oglądając kartkę pocztową w pierwszej chwili dostrzegamy nieistniejącą już (rozebraną w 1925 r.) cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy, wybudowaną w latach 1899-1901. Jednak w tle za nią widać kolejną tomaszowską świątynię – istniejący współcześnie kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy. Wybudowana w latach 1823-1829 świątynia stanowi obecnie jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków historycznego centrum miasta.

Siódme zdjęcie przenosi nas do nadpilicznego Inowłodza. Na fotografii z 1929 r. ukazany jest wspominany wcześniej kościół św. Michała Archanioła, wybudowany w 1520 r. Stamtąd zaś, podążając w stronę Tomaszowa Mazowieckiego, przybywamy do Spały – miejscowości carskich polowań, a także rezydencji w której Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki dowiedział się o niemieckiej agresji 1 września 1939 r. W początku lat dwudziestych ubiegłego stulecia, na placu pozostałym po zburzonych carskich koszarach z inicjatywy ówczesnego Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego wybudowano drewnianą kaplicę w stylu zakopiańskim – obecny kościół św. Huberta. Ukazują go dwie kolejne fotografie (z lat 1966 i 1968).

Kamienne budownictwo sakralne na naszej wystawie reprezentuje m.in. kościół w Lubochni. O ile sama parafia rzymskokatolicka w tej miejscowości sięga swymi dziejami XII wieku, prezentowana na zdjęciu świątynia jest trzecią w jej historii. Obecna bryła kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Lubochni wybudowana została w stylu neobarokowym w latach 1914-1920.

Pamiętając poprzednią wizytę na Placu T. Kościuszki, w jego bezpośrednim sąsiedztwie naszym oczom ukazuje się klasycystyczna bryła kościoła św. Antoniego. Świątynia ta, wybudowana w latach 1862-1864, u schyłku dziewiętnastego stulecia była rozbudowywana. Podążając ulicą biorącą nazwę od tejże świątyni docieramy do kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Zbawiciela, wybudowanego w latach 1897-1902, którego portal widnieje na prezentowanej fotografii. Nie można jednak ulec wrażeniu, iż historia regionalnego budownictwa sakralnego zawiera się ściśle w odległych dekadach minionych stuleci. Kolejne dwie fotografie ukazują świątynie, których powstanie wiąże się ściśle z rozwoje demograficznym i przestrzennym Tomaszowa Mazowieckiego. Pierwsza z nich – kościół pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski – mieści się na znanej nam już z naszej wyprawy ulicy Juliusza Słowackiego. Wybudowany został w latach 1981-1987, składając się z górnego i dolnego kościoła. Ostatnią świątynią prezentowaną za pośrednictwem naszej ekspozycji jest kościół pw. św. Jadwigi Królowej, mieszczący się przy ul. Warszawskiej, wybudowany w latach 1986-1999. Obydwie świątynie wniosły do architektury sakralnej Tomaszowa Mazowieckiego elementy nowoczesnych rozwiązań, wzbogacając tym samym jego krajobraz i historię.