W tym roku przypada 190 rocznica nadania praw miejskich dla Tomaszowa Mazowieckiego. Do tej rangi został on podniesiony „dyplomatem” ówczesnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Policji Królestwa Kongresowego, podpisanym 9 lipca 1830 roku. Natomiast publiczne i bardzo uroczyste ogłoszenie owego aktu w nowo ustanowionym mieście nastąpiło 8 września tegoż roku. Warto wiedzieć, że to wydarzenie miało swoiste preludium sześć lat wcześniej.
Było nim nadanie dla Tomaszowa praw osady fabrycznej pod zarządem wójta. Liczyła ona wtedy 1.200 mieszkańców. Byli to w większości niemieccy osadnicy-tkacze, sprowadzani do byłych kuźnic nad Wolbórką przez właściciela tutejszych dóbr, Antoniego hrabiego Ostrowskiego. O szybkim tempie tego osadnictwa świadczy fakt, iż zaledwie dwa lata wcześniej w tomaszowskiej osadzie stały tylko cztery domy, zamieszkałe przez 30 osób.
Pod wrażeniem tak szybkiego rozwoju nowo powstającego ośrodka przemysłu był korespondent „Kurjera Warszawskiego”, przejeżdżający tędy 12 czerwca 1824 roku. Stał się on naocznym świadkiem dokonanego w tym dniu uroczystego ogłoszenia Tomaszowa osadą fabryczną. W swojej relacji, zamieszczonej po dwunastu dniach we wspomnianej gazecie, napisał on, że poprzedzono je „solennym nabożeństwem”. Awans ten uświetniono także grą orkiestry, złożonej częściowo z miejscowych rzemieślników, jak również wystrzałami z moździerzy.
Świetne perspektywy fabrycznej osady…
„W dniu tymże ogłoszonemi zostały dla Tomaszowa wolność bicia rzezi (tj. uboju zwierząt – dop A.K.), targi, oraz nastąpiło otworzenie sklepów; słowem, wziął początek handel wszelkich towarów tak kraiowych, iako i zagranicznych, kramarszczyzna, expedjowanie miejscowych wyrobów i inne dogodności, których Rząd opiekuiący się przemysłem narodowym udzielił miejscu przed kilkunastu miesiącami, zaledwie kilka domów liczącemu, dziś zaś wystawuiącemu obraz przemysłu i ruchu; w którym się wznoszą gmachy i tworzą zakłady cienkich fabryk sukiennych, bawełnianych, płóciennych, wyrobów żelaznych, garncarskich, fajansów, i t.p.” – donosił z wielkim uznaniem autor korespondencji.
Podkreślił on, że o wyższym statusie tomaszowskiej osady świadczyło otwarcie w niej tego samego dnia urzędu kontroli skarbowej. Jednocześnie korespondent warszawskiej gazety wskazał na rozliczne atuty tomaszowskiej osady, gwarantujące jej znakomite perspektywy jako prężnego ośrodka przemysłowego.
Należało do nich położenie w pobliżu spławnej rzeki Pilicy i tzw. traktu wrocławskiego. Nie brakowało tutaj kamienia wapiennego i innych materiałów budowlanych, udostępnianych osadnikom przez hrabiego A. Ostrowskiego na dogodnych warunkach. Dawał on im także wiele ulg przy nabywaniu działek budowalnych. Jak podkreślono w cytowanej korespondencji, te i inne walory tomaszowskiej osady powinny „...zwrócić uwagę Anteprenerów fabryk i handlem bawiących się, do korzystania z tak szczęśliwego położenia rzeczy i miejsca, nagłe rozwinięcie się iuż wykazującego i przyszłość nader świetną obiecującego”.
Protest w obronie Parku Śląskiego i drzew w Chorzowie
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
