Alfabet tomaszowski: F jak tomaszowskie fabryki i filce

Osadę, z której powstał Tomaszów, założył znany osiemnasto- i dziewiętnastowieczny polityk Tomasz Ostrowski. Chciał z niej zrobić ośrodek hutniczy. Jego syn, Antoni ,postawił jednak na coś innego- włókiennictwo. W tym celu ściągał do Tomaszowa tkaczy ze Śląska i Saksonii. Pierwsze fabryki, które powstały na tej ziemi to- Batavia, tkalnia Karola Uhlmana i braci Knothe, tkalnia Fryderyka Stumpfa... Potem Tomaszów znany był m.in. ze Starzyckiej Fabryki Wyrobów Sukiennych Z. Bornsteina, przędzalni Jakuba Halperna, tkalni Karola Bartkego, fabryki Maurycego Piescha, Hilarego Landsberga, Edwarda Rolanda...Miasto rozrastało się i bogaciło.

Aż przyszedł rok 1911 i powstał zakład nad zakładami, który przez następne dziesięciolecia karmił tomaszowian, czyli Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiu (później "Wistom"). Dziś pozostały po nim ruiny i kominy, które wprawdzie już nie dymią, ale ciągle przypominają mieszkańcom i przyjezdnym : "jesteśmy w Tomaszowie".

Z Tomaszowem na literę f kojarzą się także filce. Produkuje się je przy ul. Warszawskiej nad Wolbórką. Znajduje się tam Tomaszowska Fabryka Filców Technicznych, której historia sięga pierwszej poł. XIX w. Firma nadal używa budynku tzw. "Batavii", którą w 1827 roku Antoni Ostrowski wydzierżawił Beniaminowi Hütmanowi i Franciszkowi Dantine. "Batavia" powstała na wyspie, utworzonej przez kanał i rzekę. Była to pierwsza w Tomaszowie i jedna z pierwszych w Królestwie Polskim fabryka posiadająca przędzalnię wełny zgrzebnej i w późniejszym czasie również krosna tkackie, na których produkowano sukna i korty.